1- هدف :
اين دستور کار راهنمايي هايي در خصوص فراهم آوري شرايط بهداشتي و اوليه ي کارکنان سازمان و راهکارهايي جهت  اقدامات کنترلي در صورت نياز ارائه مي دهد.
2- محدوده ي کاربرد :
اين سيستم در کليه سطوح سازمان مورد استفاده مي باشد.
3- مسئوليت ها :
3-1- مسئوليت پيگيري و اجراي اين آئين کار به عهده واحد ايمني و بهداشت حر فه اي شرکت  مي باشد.
3-2- مسئوليت نظارت بر حسن انجام کار  به عهده نماينده مديريت مي باشد.
4- شرح :
4-1- مباني بهداشت فردي :
چنانچه كاركنان در محيط كار موازين بهداشتي را رعايت نكنند به طرق گوناگون موجب آلودگي مواد غذايي و محيط كار مي‌شود كه يكي از مهمترين آنها پوست مي‌باشد .
در حالت طبيعي و هنگام كار در كارخانه ، پوست سه وظيفه اصلي را بر عهده دارد كه عبارتند از :
- حفاظت اندام‌ها
- حس بعضي از ويژگي‌هاي مواد مثل نرمي ، زبري ، گرمي ، سردي
-  تنظيم دماي بدن از راه تعريق
پوست دستهائي كه زياد عرق مي‌كند يا ترك دارد و داراي مقدار زياد مو است بيشتر موجب آلودگي مي‌شود. پوست در حالت عادي داراي يك مجموعه ميكروبي ويژه است ، اما علاوه بر اين با توجه به دست زدن به اشيا مختلف ميكربهاي زيادي به دست مي‌چسبد و از اين راه وارد مواد غذائي و محيط كار مي‌شود.
در مواردي كه كارگران پس از استفاده از دستشويي دستهاي خود را با صابون يا مواد ضدعفوني كننده نشويند بار ميكربي دست بيشتر و خطرناكتر است و اگر كار با دستهاي آلوده خود در كارخانه مشغول به كار شود مواد غذائي و دستگاهها را به شدت آلوده مي‌نمايد.
كارگراني كه هنگام كار جواهرات و اشياء زينتي مانند حلقه ، دستبند و ساعت داشته باشند عوامل آلوده كننده را به اين اشيا و به ويژه قسمت در تماس با پوست چسبيده ، وارد مواد غذائي مي‌كنند و از طرفي ممكن است اين اشيا به نحوي وارد مواد غذايي شود و مسائل جدي بوجود آورد . كارگراني كه روي پوست خود مقدار بيشتري مو دارند بيشتر موجب آلودگي مي‌شوند زيرا بر روي پوست ميكروارگانيسم‌هاي بسيار زيادي از جمله استافيلوكوك وجود دارد بنابراين ضروري است اين كاركنان از دستكشهاي پلاستيكي يكبار مصرف استفاده نمايند.
كارگراني كه داراي نوعي عارضه پوستي هستند و بطور مرتب پوست اندام‌هايشان دچار خارش است بيشتر موجب آلودگي مي‌شوند .
با توجه به موارد گفته شده سالم سازي دست كارگران و رعايت مسائل بهداشتي ازاهميت ويژه‌اي برخوردار است .

4-2- بهداشت پوست / بهداشت محيط كار :
4-2-1- هرگز جوشهاي پوستي را فشار ندهيد.
4-2-2- در صورت بروز جوش ، محل را با آب و صابون  شستشو دهيد  خشك نماييد . بعد از شستشو محل جوش را با الكل ضد عفوني نماييد . جهت درمان جوش به پزشك مراجعه كنيد.
4-2-3- استحمام حداقل دو بار در هفته به بهداشت فردي و جمعي كمك مي نمايد.
4-2-4-  در حين كار با ماده غذايي از خاراندن و يا لمس پوست بدن و پا و سر به شدت بپرهيزيد.
4-2-5- در حين كار با ماده غذايي روباز از ماسك استفاده نماييد.
4-2-6- در حين كار با ماده غذايي از كلاه مناسب (كه تمام موي سر را بپوشاند)استفاده نماييد.
4-2-7- حتي المقدور جهت رعايت بهداشت فردي و جمعي از گذاشتن ريش و سبيل بپرهيزيد و در صورت داشتن ريش و سبيل آن را مرتب نگاه داشته و در حين كار با ماده غذايي آن را كاملاً با ماسك بپوشانيد.
4-2-8- در حين كار با ماده غذايي از دستكش استفاده نماييد ، در حين انجام كارهاي كثيف و تميز از يك دستكش استفاده ننماييد .
4-2-9- حتي المقدور از كفي ها و يا پودر هاي ضد عرق در چكمه كار استفاده نماييد ، تا در گرما پوست پا دچار قارچ و يا خارش نشود.
4-2-10- حتي المقدور جهت رعايت بهداشت فردي خود و بهداشت رواني محيط كار از مواد ضد عرق/ضد بو استفاده نماييد.
4-2-11- جهت رعايت بهداشت محيط كار از هر گونه لوازم زينتي در محلهاي توليدي استفاده ننماييد . (ساعت،دستبند،مچبند،حلقه،انگشتر،النگو، و … ممنوع مي باشد.)
4-2-12- جهت رعايت بهداشت محيط كار از ژل و مواد مشابه جهت آرايش مو استفاده نكنيد .
4-2-13- در صورتيكه دچار عارضه ريزش مو ، خارش پوست ، التهاب ، و … هستند به پزشك مراجعه نماييد و سرپرست قسمت را مطلع نماييد.
4-2-14- در صورتيكه به بيماري مسري ، سرماخوردگي ، آبريزش بيني ، سرفه و … مبتلا هستيد ، سرپرست خود را آگاه نماييد .
4-2-15- در صورتيکه پرسنل درگير بيماري باشند با تسليم گواهي پايان دوره بيماري به كميته تضمين کيفيت مي توانند دوباره شروع به کار کنند .
4-2-16- توجه كنيد كه استفاده از دستمال پارچه اي جهت عطسه و آبريزش بيني به هيچ وجه بهداشتي نبوده و در صورت استفاده از دستمال كاغذي ، دستمال آلوده را در جيب حمل ننماييد و به ياد داشته باشيد در حقيقت ميليونها باكتري و ويروس را با خود حمل مي كنيد.
4-2-17- در صورت ايجاد بريدگي و زخم در پوست آن را سريعاً پانسمان نماييد .
4-2-18-از بلند نگاه داشتن ناخنها بپرهيزيد.
4-2-19-جهت رعايت بهداشت فردي مسواك زدن را فراموش ننماييد.
4-2-20- در صورت ابتلا به بيماريهاي دهان و دندان و لثه به دندانپزشك مراجعه نماييد.
4-2-21-در صورت داشتن عفونت دهاني يا گلو از ماسك استفاده نماييد.
4-2-22- دراماكن توليدي از كشيدن سيگار بشدت خودداري نماييد.
4-2-23- از انداختن آب دهان روي زمين و سطوح به كلي اجتناب نماييد .
4-3- گزينش كارگران :
معاينه پزشكي قبل از استخدام به كار براي اطمينان از اينكه داوطلب اشتغال در كارخانه مبتلا به بيماري مسري و خطرناك و ناقل ميكروبهاي بيماري‌زا و عامل مسموميتهاي غذائي نباشد (كه همان كارتهاي تندرستي است) براي معاينات قبل از استخدام بسته به نوع شغل آزمايشاتي صورت مي‌گيرد كه اعم اين آزمايشات عبارتند از :
-آزمايشهاي ميكروبي (ادرار و مدفوع) و آزمايش خون .
- معاينات پزشكي و ادواري بصورت سالانه براي اطمينان از اينكه كارگران سلامت اوليه خود را حفظ نموده‌اند .
- آموزش اوليه و ادواري مسائل بهداشتي به كاركنان .
- نحوه اجراي اين برنامه‌هاي آموزشي با توجه به هر واحد و شرايط كار آنها بايد متفاوت باشد نبايد از يك الگوي واحد تبعيت شود .
4-3- برنامه هاي آموزش کارکنان :
4-3-1- کليه ي کارکنان را بايد از الزامات قانوني و سياست شرکت در قبال بهداشت فردي مطلع و از آن ها براي اجراي اين مهم تعهد گرفت . اين تعهد در صورت نياز بايد به روز شود. مديران بخش کنترل کيفيت براي کارکنان جديد بايد دوره هاي آموزشي برگزار کنند.
4-3-2- کليه ي کارکنان با توجه به نوع شغل خود بايد اصول بهداشت مواد غذايي را آموزش ببينند.در اين دوره ي آموزش بايد اصول بهداشت فردي ، دلايل اهميت و الزام آن ها تشريح شود.
4-3-3- براي درک کامل کارکنان از بهداشت و مسئوليت هاي خود و ضرورت اجراي برنامه و دستورالعمل هاي بهداشتي بايد برنامه هاي آموزشي ضمن خدمت براي آن ها برگزار کرد.
4-3-4- کليه ي کارکنان توليد و کنترل کيفيت بايد به طور کامل در خصوص اصول پيش نيازي بهداشت مواد غذايي آموزش ديده و از وظايف خود ، آگاهي کامل داشته باشند. ساير کارکنان نظير مهندسان ، کارکنان فني و نظافت و هر کسي که بنا به وظيفه ي خود ناگزير به ورود به کارخانه و محوطه ي توليد است به فراخور وظيفه ي خود آموزش هاي لازم را بايد طي کند.
4-3-5- مدارک آموزشي هر فردي بايد به طور جداگانه نگهداري شود. تاثير دوره هاي آموزشي در کارايي کارکنان و نحوه ي مراقبت از آن ها بايد ثبت و نگهداري شود.
4-3-6- در صورت پايان يافتن مدت اشتغال هر يک از کارکنان بايد توجه جدي به مسئله ي ايمني محصول شود. براي جلوگيري از آلوده کردن سهوي محصول توسط کارکناني که به هر دليلي مدت اشتغالشان پايان مي يابد، اقدام هاي مناسبي بايد اتخاذ کرد. به اين منظور هنگام استخدام هر يک از کارکنان بايد ضمن بيان الزامات قانوني در قبال ايمني محصول و مسووليت وي در قبال سلامت مصرف کنندگان ، تعهدات لازم گرفته شود.
4-4- وسايل شخصي :
4-4-1- کليه ي کارکناني که در ارتباط با ماده ي غذايي هستند نظير کارکنان توليد ، مهندسان ، مديران و حتي بازديدکنندگان بايد از کلاه يا سربند براي پوشاندن موهاي سر و جلوگيري از ريزش آن در محيط استفاده کنند.
4-4-2- گذشته از هر نوع کلاه ، شايسته است که موهاي بلند را با تور پوشاند. رنگ کلاه و توري سر بايد روشن باشد تا در صورت ايجاد لکه و کثيفي به وضوح ديده شود. استفاده از رنگ قهوه يي توصيه نشده در عوض استفاده از رنگ آبي سفارش شده است.
4-4-3- کلاه يا سربند بايد همه ي موي سر را دربرگيرد. از نظر اندازه نيز مناسب بوده و استفاده از آن ها راحت باشد. هنگام استفاده از سربند ، گيره ي مو و اشياي مشابه را بايد از مو خارج و در کمد لباس قرار داد.
4-4-4- کليه ي کارکنان محوطه هاي توليد، بسته بندي و بازديد کنندگان حق استفاده از وسايل شخصي نظير گوشواره ، ساعت مچي، گردن بند و دست بند را در محل هاي ياد شده ندارند.
4-4-5- استفاده از لاک ناخن و عطر و ادکلن توسط کارکنان شاغل در محوطه هاي ياد شده در بند 4-4-4 ممنوع است .
4-4-6- ايجاد شرايط بهداشتي مناسب براي اجراي بهداشت فردي توسط کارکنان ، وظيفه ي مديريت است.
4-5- لباس کارکنان :
4-5-1-کليه ي افرادي که به هر دليلي به محوطه هاي توليد وارد مي شوند بايد تا هنگام خروج ، از لباس مناسب استفاده کنند. اين افراد شامل مهندسان ، تکنسين ها و حتي بازديدکنندگان نيز مي باشند.
4-5-2- لباس کار بايد عاري از دکمه و جيب بوده و گشاد نباشد . در هنگان تهيه ي لباس کار بايد به نحوه ي پوشيدن و درآوردن آن توسط کارکنان توجه کامل شود.
4-5-3- استفاده از لباس هاي يکسره براي استفاده در محوطه هاي توليد مناسب نيستند؛ زيرا در هنگام تعويض لباس بخش زيادي از آن روي زمين کشيده شده و خطر بالقوه ي آلودگي ايجاد مي شود.
4-5-4- روي لباس کار نبايد لباس گرم پوشيد. در عين حال لباس هاي زير نبايد از زير آستين يا زير شلوار کار بيرون بزند.
4-5-5- کفش محافظ و امکانات مناسب براي براي شستشوي آن بايد فراهم شود.
4-5-6- لباس و کفش کار فقط بايد در محوطه هاي داخلي کارخانه استفاده شوند. هيچ کارگري به هر دليلي اعم از از غذا خوردن و غيره ، حق ندارد با لباس و کفش کار از محيط فراوري خارج و به محيط هاي ديگر کارخانه وارد شود.کارکنان شاغل در واحدهاي غير توليدي مشتثني هستند. در ضمن هيچ کس حق ندارد لباس و کفش کار را از کارخانه خارج کند. کارکنان نبخش هاي توليدي براي استفاده از توالت ، رفتن به غذاخوري ، نمازخانه و غيره بايد لباس کار را عوض کرده و لباس شخصي خود را بپوشند.
4-5-7- در صورتي که براي حفاظت گوش کارگر در برابر صدا، نياز به ابزاري نظير ايرپلاگ يا ايرماف باشد؛ در پايانن هر شيفت کاري بايد اقدام به تحويل گيري و شمارش آن ها کرد.
4-5-8- اطمينان از مقدار و کيفيت لباس هاي محافظ کارگران و رعايت استانداردهاي بهداشتي در اين زمينه از مسووليت مديريت است. لباس هاي نخ نما و پاره را براي به حداقل رساندن خطر اجرام خارجي بايد در اسرع وقت تعمير و يا تعويض کرد.
4-5-9- تناوب تعويض لباس هاي کار ، دو بار در هفته توصيه مي شود.
4-5-10- مهندسان ، کارگران ، نظافت کاران ، تکنسين ها و بازديدکنندگان با استفاده از لباس هاي با رنگ هاي مختلف بايد به آساني از ديگران شناسايي شوند.
4-6- شستشوي دست ها :
4-6-1- براي اطمينان از شستشو و تميز شدن دست ها قبل از ورود به سالن هاي توليد و در فواصل معين ، اقدام هاي لازم بايد اتخاذ شود. براي شستشوي دست ها و استفاده از آب گرم صابون هاي ضد باکتري غير معطر توصيه شده است . دست ها بعد از شستشو بايد به طور کامل خشک شوند. ناخن ها بايد کوتاه نگهداشته شده و توسط برس ناخن تميز شوند. در صورت امکان از ضد عفوني کننده هاي الکلي براي گندزدايي دست و پوست استفاده شود.
در زمان هاي زير بايد اقدام به شستشو و گند زدايي دست ها کرد :
الف- بلافاصله قبل از پوشيدن لباس کار ، به خصوص در مورد کارکنان شاغل در محل هاي پر مخاطره ؛
ب- قبل از ورود به سالن توليد و قبل از شروع کار ؛
پ- بعداز جابه جايي مواد خام ، کثافات و مواد دفعي ؛
ت- بعد از آلوده شدن و کثيف شدن دست ها ؛
ث- بعد از استفاده از توالت ؛
ج- بعد از تماس دست با بيني و دهان ؛
چ- بعد از غذا خوردن ؛
ح- تعويض لباس هاي کثيف ؛
خ- هرگونه رفتاري که باعث سرايت آلودگي شود ؛ نظير سيگار کشيدن ، کندن جوش ، خالي کردن زير ناخن و غيره .
4-6-2- تعداد روشويي ها در توالت ها ، ورودي کارخانه و محل هاي فراوري بايد کافي باشد.
4-6-3- براي اطمينان از عبور کارکنان از محل هاي روشويي استفاده از ميله هاي حفاظ يا تابلو هاي راهنما يا اقدام هاي ديگر ضرورت دارد.
4-6-4- براي اجراي برنامه ي بهداشت فردي در محل هاي مختلف فراوري ماده ي غذايي ، امکانات روشويي بايد فراهم شود.
4-6-5- شيرهاي روشويي بايد بدون دخالت دست باز و بسته شوند براي اين منظور استفاده از شيرهاي پدالي ، زانويي ، آرنجي يا برقي توصيه شده است. استفاده از شيرهاي معمولي که با دست باز و بسته مي شوند ممنوع است.
4-6-6- براي خشک کردن دست ها تسهيلات لازم بايد فراهم شود. حوله هاي کاغذي براي اين منظور مناسب هستند. روشويي ها براي انتقال پساب به شبکه ي زهکشي بايد داراي اتصالات مناسب باشند.
4-6-7- از روشويي ها و امکانات خشک کردن دست ها نبايد براي شستشو خشک کردن لوازم و يا مواد اوليه و غيره استفاده کرد.
4-6-8- نصب اعلاميه براي رعايت بهداشت فردي و شستشو و گند زدايي دست ها در توالت ها ، ورودي کارخانه ، غذاخوري ، رخت کن و محوطه هاي توليد الزامي است.
4-6-9- کار آيي روش شستشو و گندزدايي دست ها با استفاده از آزمايش هاي ميکروبي دست کارگران بايد تاييد شود.
محيط هاي کشت مناسب شمارش ميکروب هاي زنده ، شمارش کلي فرم ها و استافيلوکوکوس اورئوس بايد آماده شده و انتقال ابزار نمونه برداري ( سوآب ) در اسرع وقت انجام شود. براي مقايسه ي نتايج ، نمونه برداري بايد قبل و بعد از استفاده از روشويي انجام شود. از نتايج بدست آمده مي توان در دوره هاي آموزشي نيز استفاده کرد.
4-6-10- روش شستشوي دست ها بايد به صورت زير باشد.
الف- از روشويي هاي اختصاصي براي شستشوي دست ها استفده کنيد ؛
ب- دست ها را آغشته به صابون مايع کنيد.
پ- کف صابون را به انگشت ها تا مچ دست بماليد . ( در صورت نياز از برس ناخن استفاده شود.)
ت- دست هاي خود را از شوينده آبکشي کنيد.
ث- دست ها را از زير شير آب به مدت حداقل 20 ثانيه بشوييد.
ج- دست ها را با دستمال کاغذي يا دست خشک کن برقي خشک کنيد. از تماس دست با لباس يا هر جاي ديگر خودداري کنيد.
4-7- بيماري / جراحت :
4-7-1- اشتغال افراد بيمار يا افرادي که داراي زخم و بريدگي در بدن هستند در محوطه هاي توليد ماده ي غذايي ممنوع است .زخم و جراحت هاي افراد بايد توسط افرادي ذي صلاح تيمار و اين مهم گزارش شود.
4-7-2- زخم و بريدگي هاي دست بايد پانسمان شده و کارگر مجروح از دستکش هاي يکبار مصرف استفاده کند. اين دستکش ها بايد با رنگ آبي نشانه گذاري شود. دستکش ها و نشانه ها بايد در پايان هر شيفت کاري شمارش شوند.اين افراد بايد در خارج از محوطه هاي فراوري مواد غذايي مشغول به کار شوند.
4-8- معاينه ي پزشکي قبل از استخدام / معاينه ي ساليانه:
4-8-1- کليه ي کارکنان کارخانه بايد قبل از شروع به خدمت ، معاينات پزشکي و تندرستي را انجام دهند . اين مهم شامل کارکنان توليد ، کنترل کيفيت ، مديريت، مهندسان، نظافت کاران و کليه ي کارکنان دايم يا پاره وقت است.
4-8-2- افرادي که به طور مستقيم در فراوري يا بسته بندي ماده ي غذايي شاغل هستند بايد قادر به انجام وظايف خود به طور کامل باشند.
4-8-3- افرادي که دچار بيماري هاي عفوني نظير ناراحتي هاي دستگاه گوارش ، تهوع ، استفراغ ، اسهال و غيره هستند ، اجازه ي تماس با ماده ي غذايي يا فعاليت در بخش جابه جايي و فراوري ماده ي غذايي را ندارند. در ضمن افرادي که داراي ناراحتي هاي عفوني پوست ، گوش و حلق و بيني هستند نبايد با ماده ي خام در ارتباط باشند.
4-8-4- قبل از شروع به کار مجدد افرادي که از بيماري بهبود يافته اند ؛ پزشک بايد بهبودي افراد را تاييد کند . اسناد و مدارک پزشکي افراد بايد به طور جداگانه بايگاني شود.
4-8-5- کليه ي کارکنان بعد از برگشت از تعطيلات اگر دچار بيماري هاي احتمالي ناشي از ماده ي غذايي شده باشند بايد بيماري خود را به مديريت گزارش کنند. قبل از شروع به کار اين افراد ، پزشک بايد سلامتي آن ها را تاييد کند. معاينه ي پزشکي اين گروه بايد شامل نمونه برداري از مدفوع براي شناسايي سالمونلا ، استافيلوکوکوس اورئوس و غيره باشد.
4-8-6- براي اطمينان از تندرستي کارکنان و توانايي آن ها براي انجام وظايف خود ، کليه ي کارکنان بايد سالي دو بار معاينه ي پزشکي شوند.
4-9- انجام تشريفات براي بازديدکنندگان :
4-9-1- مشخصات کليه ي بازديدکنندگان از کارخانه بايد ثبت شود. اين افراد هنگام ورود بايد دفترچه بازديدکنندگان را امضا کرده و پرسشنامه ي حاوي اطلاعات زير را پر کنند.
الف- نام ، نام شرکت ، تاريخ بازديد ، سمت بازديد کننده
ب- هدف از بازديد ( اداري ، فردي و غيره )
پ- ساير شرکت هايي که در 72 ساعت گذشته توسط وي بازديد شده اند
ت- در ماه هاي اخير سفري به خارج داشته است يا خير ؟ ( کجا )
4-9-2- بازديدکنندگان يا افراد آموزش نديده حق ورود به محوطه هاي توليد و کنترل کيفي را ندارند ؛ مگر اين که قبل از ورود اطلاعات لازم و آموزش اوليه براي ورود به محوطه هاي ذکر شده به آن ها داده شود . بعد از ورود اين افراد بايد آن ها را تحت مراقبت قرار داد.
4-10- تسهيلات پزشکي ( کمک هاي اوليه ) :
4-10-1- شرکت بايد امکانات پزشکي لازم را اعم از پرستار ، يا امدادگر و وسايل کمک هاي اوليه براي درمان جراحت ها و زخم هاي احتمالي کارکنان داشته باشند.
4-10-2- وسايل مربوط به کمک هاي اوليه بايد به طور مناسبي نگهداري شده و فقط توسط افراد آموزش ديده استفاده شوند.
4-10-3- کليه ي درمان ها بايد در دفترچه ي معاينه ي پزشکي ثبت و گزارش شود. نام بيمار ، تاريخ ، نوع بيماري و موارد تجويز شده نيز بايد در گزارش درج شود.
4-11- رفتارهاي بهداشتي ( کنترل سيگار کشيدن ، خوردن و آشاميدن ) :
4-11-1- سيگار کشيدن فقط در محوطه هاي خارج از سالن توليد مجاز است. سيگار کشيدن در محوطه هاي توليد و توالت ها ممنوع است . حمل سيگار و کبريت ( فندک ) در محوطه هاي توليد ممنوع است . در محوطه هاي مخصوص سيگار کشيدن امکانات لازم براي جمع آوري ته سيگار و چوب کبريت بايد فراهم شود.
4-11-2- منطقه ي سيگار کشيدن ممنوع بايد در برنامه ي بهداشت فردي کارخانه درج شود.
4-11-3- خوردن و آشاميدن فقط در محوطه هاي مورد نظر مجاز است . جويدن آدامس در کليه ي محوطه هاي توليد و نگهداري ممنوع است.
4-11-4- کارکنان در صورتي مي توانند از سالن غذاخوري استفاده کنند که لباس کار خود را با لباس شخصي تعويض کنند.
4-11-5- بعد از خوردن ، دست ها را بايد شست .
4-11-6- در جاهايي که آشاميدن مجاز است آب سردکن نوع خودکار نوع مطلوب آن است. اين دستگاه بايد به آساني تميز و کنترل شود.
4-12- امکانات کارکنان :
4-12-1- براي کليه ي کارکنان ، کمد لباس بايد در نظر گرفت تا وسايل شخصي ، لباس و ساک خود را در آن نگهداري کنند. اين مهم ، خطر حمل آن ها به محيط هاي توليد را – که ممنوع است – رفع مي کند . قفسه هاي قفل دار بايد به آساني قابل تميز کردن باشند.
4-12-2- فضاي مناسبي را بايد براي غذاخوري و چاي خوري کارکنان در نظر گرفت . حمل نوشابه به داخل محوطه هاي توليد ممنوع است . قبل از استفاده از سالن هاي غذاخوري يا چاي خوري لباس کار بايد با لباس شخصي تعويض شود.
4-12-3- آب خوري هاي خودکار به شرطي قابل قبول است که در مکان مناسبي قرار گرفته و به خوبي تميز و نت شود. براي جمع آوري ليوان هاي يک بار مصرف نيز بايد امکانات لازم فراهم شود. دور کردن ليوان از آبخوري ها ممنوع است.
4-12-4- غذاخوري بايد در مقابل آفات حفاظت شود.
4-12-5- براي کارکنان زن و مرد بايد توالت هاي جداگانه يي طراحي کرد . تعداد توالت ها با توجه به تعداد کارکنان بايد در نظر گرفته شود. معيار زير را مي توان براي برآورد تعداد کافي توالت به نسبت تعداد کارکنان استفاده کرد .
9-1 نفر کارگر = 1 توالت
24-10 نفر کارگر = 2 توالت
49-25 نفر کارگر = 3 توالت
100-50 نفر کارگر = 4 توالت
بيش از 100 نفر کارگر به ازاي هر 30 نفر افزايش کارگر = 1 توالت به تعداد قبلي اضافه شود.
4-12-6- کليه ي توالت ها بايد داراي روشنايي و تهويه ي مناسبي بوده و از محيط توليد دور باشند. در کنار توالت ها وجود روشويي براي شستشو و گندزدايي دست ها الزامي است .
4-12-7- محوطه هاي توالت ها بايد در وضعيت مناسبي طراحي شده باشد، سقف آن صاف و قابل تميز کردن و ديوار و کف آن صاف و قابل و شستشو باشند. دستمال توالت بايد در توالت ها موجود باشد.
4-12-8- تعداد رخت کن ها براي تعويض لباس کارگران قبل از ورود به سالن توليد بايد کافي باشد.
4-12-9- هر کارگر بايد داراي دو قفسه قفل دار باشد . يکي براي لباس و کفش بيرون از کارخانه ( لباس شخصي ) و ديگري براي لباس و کفش کار . اين مهم خطر انتقال آلودگي را به حداقل مي رساند.
4-12-10- رخت کني ها بايد در وضعيت مناسبي نگهداري شوند. سقف آن بايد قابل تميز کردن بوده و کف و ديواره هاي آن قابل شستشو باشند. در رخت کني ها نيز برنامه ي کنترل آفات بايد اجرا شود.
4-12-11- خوردن ، آشاميدن و سيگار کشيدن در رخت کني ها ممنوع است.
4-13- بازرسي هاي بهداشت فردي
4-13-1- بازرسي هاي دورهاي مطابق فرم ذيل در بازه زماني هفتگي ثبت مي گردد و در صورت انحراف از موارد فوق اقدام اصلاحي در نظر گرفته مي شود.

1- هدف :

اين دستور کار راهنمايي هايي در خصوص فراهم آوري شرايط بهداشتي و اوليه ي کارکنان سازمان و راهکارهايي جهت  اقدامات کنترلي در صورت نياز ارائه مي دهد.

2- محدوده ي کاربرد :

اين سيستم در کليه سطوح سازمان مورد استفاده مي باشد.

3- مسئوليت ها :

3-1- مسئوليت پيگيري و اجراي اين آئين کار به عهده واحد ايمني و بهداشت حر فه اي شرکت  مي باشد.

3-2- مسئوليت نظارت بر حسن انجام کار  به عهده نماينده مديريت مي باشد.

4- شرح :

4-1- مباني بهداشت فردي :

چنانچه كاركنان در محيط كار موازين بهداشتي را رعايت نكنند به طرق گوناگون موجب آلودگي مواد غذايي و محيط كار مي‌شود كه يكي از مهمترين آنها پوست مي‌باشد .

در حالت طبيعي و هنگام كار در كارخانه ، پوست سه وظيفه اصلي را بر عهده دارد كه عبارتند از :

- حفاظت اندام‌ها

- حس بعضي از ويژگي‌هاي مواد مثل نرمي ، زبري ، گرمي ، سردي

-  تنظيم دماي بدن از راه تعريق

پوست دستهائي كه زياد عرق مي‌كند يا ترك دارد و داراي مقدار زياد مو است بيشتر موجب آلودگي مي‌شود. پوست در حالت عادي داراي يك مجموعه ميكروبي ويژه است ، اما علاوه بر اين با توجه به دست زدن به اشيا مختلف ميكربهاي زيادي به دست مي‌چسبد و از اين راه وارد مواد غذائي و محيط كار مي‌شود.

در مواردي كه كارگران پس از استفاده از دستشويي دستهاي خود را با صابون يا مواد ضدعفوني كننده نشويند بار ميكربي دست بيشتر و خطرناكتر است و اگر كار با دستهاي آلوده خود در كارخانه مشغول به كار شود مواد غذائي و دستگاهها را به شدت آلوده مي‌نمايد.

كارگراني كه هنگام كار جواهرات و اشياء زينتي مانند حلقه ، دستبند و ساعت داشته باشند عوامل آلوده كننده را به اين اشيا و به ويژه قسمت در تماس با پوست چسبيده ، وارد مواد غذائي مي‌كنند و از طرفي ممكن است اين اشيا به نحوي وارد مواد غذايي شود و مسائل جدي بوجود آورد . كارگراني كه روي پوست خود مقدار بيشتري مو دارند بيشتر موجب آلودگي مي‌شوند زيرا بر روي پوست ميكروارگانيسم‌هاي بسيار زيادي از جمله استافيلوكوك وجود دارد بنابراين ضروري است اين كاركنان از دستكشهاي پلاستيكي يكبار مصرف استفاده نمايند.

كارگراني كه داراي نوعي عارضه پوستي هستند و بطور مرتب پوست اندام‌هايشان دچار خارش است بيشتر موجب آلودگي مي‌شوند .

با توجه به موارد گفته شده سالم سازي دست كارگران و رعايت مسائل بهداشتي ازاهميت ويژه‌اي برخوردار است .

4-2- بهداشت پوست / بهداشت محيط كار :

4-2-1- هرگز جوشهاي پوستي را فشار ندهيد.

4-2-2- در صورت بروز جوش ، محل را با آب و صابون  شستشو دهيد  خشك نماييد . بعد از شستشو محل جوش را با الكل ضد عفوني نماييد . جهت درمان جوش به پزشك مراجعه كنيد.

4-2-3- استحمام حداقل دو بار در هفته به بهداشت فردي و جمعي كمك مي نمايد.

4-2-4-  در حين كار با ماده غذايي از خاراندن و يا لمس پوست بدن و پا و سر به شدت بپرهيزيد.

4-2-5- در حين كار با ماده غذايي روباز از ماسك استفاده نماييد.

4-2-6- در حين كار با ماده غذايي از كلاه مناسب (كه تمام موي سر را بپوشاند)استفاده نماييد.

4-2-7- حتي المقدور جهت رعايت بهداشت فردي و جمعي از گذاشتن ريش و سبيل بپرهيزيد و در صورت داشتن ريش و سبيل آن را مرتب نگاه داشته و در حين كار با ماده غذايي آن را كاملاً با ماسك بپوشانيد.

4-2-8- در حين كار با ماده غذايي از دستكش استفاده نماييد ، در حين انجام كارهاي كثيف و تميز از يك دستكش استفاده ننماييد .

4-2-9- حتي المقدور از كفي ها و يا پودر هاي ضد عرق در چكمه كار استفاده نماييد ، تا در گرما پوست پا دچار قارچ و يا خارش نشود.

4-2-10- حتي المقدور جهت رعايت بهداشت فردي خود و بهداشت رواني محيط كار از مواد ضد عرق/ضد بو استفاده نماييد.

4-2-11- جهت رعايت بهداشت محيط كار از هر گونه لوازم زينتي در محلهاي توليدي استفاده ننماييد . (ساعت،دستبند،مچبند،حلقه،انگشتر،النگو، و … ممنوع مي باشد.)

4-2-12- جهت رعايت بهداشت محيط كار از ژل و مواد مشابه جهت آرايش مو استفاده نكنيد .

4-2-13- در صورتيكه دچار عارضه ريزش مو ، خارش پوست ، التهاب ، و … هستند به پزشك مراجعه نماييد و سرپرست قسمت را مطلع نماييد.

4-2-14- در صورتيكه به بيماري مسري ، سرماخوردگي ، آبريزش بيني ، سرفه و … مبتلا هستيد ، سرپرست خود را آگاه نماييد .

4-2-15- در صورتيکه پرسنل درگير بيماري باشند با تسليم گواهي پايان دوره بيماري به كميته تضمين کيفيت مي توانند دوباره شروع به کار کنند .

4-2-16- توجه كنيد كه استفاده از دستمال پارچه اي جهت عطسه و آبريزش بيني به هيچ وجه بهداشتي نبوده و در صورت استفاده از دستمال كاغذي ، دستمال آلوده را در جيب حمل ننماييد و به ياد داشته باشيد در حقيقت ميليونها باكتري و ويروس را با خود حمل مي كنيد.

4-2-17- در صورت ايجاد بريدگي و زخم در پوست آن را سريعاً پانسمان نماييد .

4-2-18-از بلند نگاه داشتن ناخنها بپرهيزيد.

4-2-19-جهت رعايت بهداشت فردي مسواك زدن را فراموش ننماييد.

4-2-20- در صورت ابتلا به بيماريهاي دهان و دندان و لثه به دندانپزشك مراجعه نماييد.

4-2-21-در صورت داشتن عفونت دهاني يا گلو از ماسك استفاده نماييد.

4-2-22- دراماكن توليدي از كشيدن سيگار بشدت خودداري نماييد.

4-2-23- از انداختن آب دهان روي زمين و سطوح به كلي اجتناب نماييد .

4-3- گزينش كارگران :

معاينه پزشكي قبل از استخدام به كار براي اطمينان از اينكه داوطلب اشتغال در كارخانه مبتلا به بيماري مسري و خطرناك و ناقل ميكروبهاي بيماري‌زا و عامل مسموميتهاي غذائي نباشد (كه همان كارتهاي تندرستي است) براي معاينات قبل از استخدام بسته به نوع شغل آزمايشاتي صورت مي‌گيرد كه اعم اين آزمايشات عبارتند از :

-آزمايشهاي ميكروبي (ادرار و مدفوع) و آزمايش خون .

- معاينات پزشكي و ادواري بصورت سالانه براي اطمينان از اينكه كارگران سلامت اوليه خود را حفظ نموده‌اند .

- آموزش اوليه و ادواري مسائل بهداشتي به كاركنان .

- نحوه اجراي اين برنامه‌هاي آموزشي با توجه به هر واحد و شرايط كار آنها بايد متفاوت باشد نبايد از يك الگوي واحد تبعيت شود .

4-3- برنامه هاي آموزش کارکنان :

4-3-1- کليه ي کارکنان را بايد از الزامات قانوني و سياست شرکت در قبال بهداشت فردي مطلع و از آن ها براي اجراي اين مهم تعهد گرفت . اين تعهد در صورت نياز بايد به روز شود. مديران بخش کنترل کيفيت براي کارکنان جديد بايد دوره هاي آموزشي برگزار کنند.

4-3-2- کليه ي کارکنان با توجه به نوع شغل خود بايد اصول بهداشت مواد غذايي را آموزش ببينند.در اين دوره ي آموزش بايد اصول بهداشت فردي ، دلايل اهميت و الزام آن ها تشريح شود.

4-3-3- براي درک کامل کارکنان از بهداشت و مسئوليت هاي خود و ضرورت اجراي برنامه و دستورالعمل هاي بهداشتي بايد برنامه هاي آموزشي ضمن خدمت براي آن ها برگزار کرد.

4-3-4- کليه ي کارکنان توليد و کنترل کيفيت بايد به طور کامل در خصوص اصول پيش نيازي بهداشت مواد غذايي آموزش ديده و از وظايف خود ، آگاهي کامل داشته باشند. ساير کارکنان نظير مهندسان ، کارکنان فني و نظافت و هر کسي که بنا به وظيفه ي خود ناگزير به ورود به کارخانه و محوطه ي توليد است به فراخور وظيفه ي خود آموزش هاي لازم را بايد طي کند.

4-3-5- مدارک آموزشي هر فردي بايد به طور جداگانه نگهداري شود. تاثير دوره هاي آموزشي در کارايي کارکنان و نحوه ي مراقبت از آن ها بايد ثبت و نگهداري شود.

4-3-6- در صورت پايان يافتن مدت اشتغال هر يک از کارکنان بايد توجه جدي به مسئله ي ايمني محصول شود. براي جلوگيري از آلوده کردن سهوي محصول توسط کارکناني که به هر دليلي مدت اشتغالشان پايان مي يابد، اقدام هاي مناسبي بايد اتخاذ کرد. به اين منظور هنگام استخدام هر يک از کارکنان بايد ضمن بيان الزامات قانوني در قبال ايمني محصول و مسووليت وي در قبال سلامت مصرف کنندگان ، تعهدات لازم گرفته شود.

4-4- وسايل شخصي :

4-4-1- کليه ي کارکناني که در ارتباط با ماده ي غذايي هستند نظير کارکنان توليد ، مهندسان ، مديران و حتي بازديدکنندگان بايد از کلاه يا سربند براي پوشاندن موهاي سر و جلوگيري از ريزش آن در محيط استفاده کنند.

4-4-2- گذشته از هر نوع کلاه ، شايسته است که موهاي بلند را با تور پوشاند. رنگ کلاه و توري سر بايد روشن باشد تا در صورت ايجاد لکه و کثيفي به وضوح ديده شود. استفاده از رنگ قهوه يي توصيه نشده در عوض استفاده از رنگ آبي سفارش شده است.

4-4-3- کلاه يا سربند بايد همه ي موي سر را دربرگيرد. از نظر اندازه نيز مناسب بوده و استفاده از آن ها راحت باشد. هنگام استفاده از سربند ، گيره ي مو و اشياي مشابه را بايد از مو خارج و در کمد لباس قرار داد.

4-4-4- کليه ي کارکنان محوطه هاي توليد، بسته بندي و بازديد کنندگان حق استفاده از وسايل شخصي نظير گوشواره ، ساعت مچي، گردن بند و دست بند را در محل هاي ياد شده ندارند.

4-4-5- استفاده از لاک ناخن و عطر و ادکلن توسط کارکنان شاغل در محوطه هاي ياد شده در بند 4-4-4 ممنوع است .

4-4-6- ايجاد شرايط بهداشتي مناسب براي اجراي بهداشت فردي توسط کارکنان ، وظيفه ي مديريت است.

4-5- لباس کارکنان :

4-5-1-کليه ي افرادي که به هر دليلي به محوطه هاي توليد وارد مي شوند بايد تا هنگام خروج ، از لباس مناسب استفاده کنند. اين افراد شامل مهندسان ، تکنسين ها و حتي بازديدکنندگان نيز مي باشند.

4-5-2- لباس کار بايد عاري از دکمه و جيب بوده و گشاد نباشد . در هنگان تهيه ي لباس کار بايد به نحوه ي پوشيدن و درآوردن آن توسط کارکنان توجه کامل شود.

4-5-3- استفاده از لباس هاي يکسره براي استفاده در محوطه هاي توليد مناسب نيستند؛